86 lat temu, 14 kwietnia 1934 r. w stołówce Politechniki Warszawskiej podpisana została deklaracja ideowa Obozu Narodowo-Radykalnego. Wśród sygnatariuszy z Komitetu Organizacyjnego znaleźli się: Władysław Dowbor, Tadeusz Gluziński, Jan Jodzewicz, Jan Mosdorf, Mieczysław Prószyński, Tadeusz Todtleben, Wojciech Zaleski i Jerzy Czerwiński – w większości wieloletni działacze, reprezentujący młodsze pokolenie ruchu narodowego.
Oprócz sygnatariuszy wielu innych włączyło się w tworzenie nowej organizacji, wspomnieć należy choćby Henryka Rossmana, Mariana Reutta, Bolesława Piaseckiego, Jerzego Rutkowskiego, Witolda Kozłowskiego, Bohdana Derynga, Mieczysława Harusiewicza, Aleksandra Heinricha i Antoniego Goerne.
Deklaracja pozwala nam zobaczyć, jak rodziła się idea narodowego radykalizmu, co ważne było dla nacjonalistów młodego pokolenia — jakie sprawy ich zajmowały, jakie przeżycia uformowały i jakiej Polski chcieli. Cytując deklarację: „wielkie przemiany społeczne, wstrząsające podstawami całego dzisiejszego świata, wymagają nowych metod, nowych haseł i nowych ludzi”.
Było tak istotnie i ludzie, którzy tworzyli nowe ugrupowanie byli jednymi z najlepszych – działacze społeczni, inżynierowie, radcy prawni, ekonomiści, publicyści, adwokaci, osoby wielkiego ducha i umysłu. Wielkie były i cele, które przed sobą stawiali. Nowy ruch miał zbudować Polskę katolicką i sprawiedliwą, obejmującą opieką rodzinę, przenikniętą duchem służby, opartą na „hierarchii ofiarności, hierarchii wynikających ze stopnia związania losów każdego Polaka z losami Narodu jako całości”.
Niestety, celów tych nie udało się urzeczywistnić. Sanacyjne represje doprowadziły do delegalizacji organizacji i rozbicia jej na dwie frakcje. Koszmar wojny i późniejsze włączenie Polski do strefy wpływów ZSRR zakończyły działalność obu z nich. Ich przywódcy i działacze stracili życie albo rozjechali się po całym świecie. Ich drogi kończyły się w obozowej ziemi, na Węgrzech, we Francji, Anglii albo nawet w odległej Brazylii. Ci, którzy pozostali mieli do wyboru podporządkowanie się nowemu porządkowi lub beznadziejną z nim walkę. Idea jednak żyje nadal, a tragiczna historia ludzi, którzy poświęcili dla niej życie, niech będzie dla nas przykładem i źródłem motywacji.
Jak napisali członkowie komitetu:
„Obóz Narodowo-Radykalny przystępuje do pracy z głęboką wiarą, że program jego skupi pod sztandarami narodowo-radykalnymi całe młode pokolenie polskie, a jego praca i walka doprowadzi do wywołania wielkiego ruchu i urzeczywistnienia idei Wielkiej Polski.„
Idąc w ślady naszych wielkich poprzedników i my, współcześni narodowi radykałowie jesteśmy zobowiązani do wytężonej pracy. Wykonujmy ją z wiarą, wytrwałością i żarliwością.
Niech Żyje Wielka Polska!
Mateusz Wiśniewski
Dowiedz się więcej na temat historii przedwojennego ONR!
